O pograniczach mówimy tam, gdzie współistnieje kilka różniących się elementów, gdzie płynnie przenikają się pewne cechy takie jak język, muzyka, zwyczaje, obrzędy. W takich miejscach kryterium tożsamości może być zarówno język, którym posługują się mieszkańcy, jak i wyznawana przez nich religia. Dawniej istotna była też przynależność do warstwy społecznej. ☛ O zawiłościach pograniczy polsko-litewskich opowiada Gustaw Juzala – etnomuzykolog, dr hab. prof. Uniwersytetu Wileńskiego, który od lat zajmuje się muzyką na pograniczach etnicznych. Kierownik zespołu Łałymki z regionu solecznickiego na Wileńszczyźnie, śpiewa pieśni żmudzkie w zespole Visi z Wilna. Rozmowę przeprowadziła Julita Charytoniuk. ☛ Wykorzystano nagrania: z Archiwum Muzycznego Folkloru Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru – „Jak ja była maładzieńka” – śpiewa Julė Petrikienė Petrikaitė (ur. 1909) – „Jurija, šalta rasa” (Jerzy, zimna rosa) – śpiewa Leonija Jočienė (ur. 1921) – „Devyni metai kaip viena diena” (Dziewięć lat jak jeden dzień) – śpiewa Janina Aleliūnienė Povilonytė (ur. 1917) – Polka na cymbałach – gra Feliksas Lopinys (ur. 1919) – „Senovinis lenkų valsas” (walc staropolski) – gra Feliksas Lopinys (ur. 1919) – „Jak ja bendo żyta żeła” – śpiewa Marijonas Grigaravičius (ur. 1905) oraz – „Siwy konik zarżał” – śpiewa Mieczysław Pachutko, nagr. z płyty „Kiedyśniejszy” Mieczysław Pachutko (wyd. Krusznia 2022) – „Siwy konik zarżał” – śpiewa Zespół Pogranicze z Szyplisz(e)k – „Oj, alute aluteli” (Oj, piwo, piweczko) – śpiewają Gustaw Juzala i Julita Charytoniuk, nagr. 2024 ☛ Realizacja podkastu i montaż: Julita Charytoniuk Mastering: Adam Mart ☛ Polecamy: – Archiwum Muzycznego Folkoru Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru http://etnomuzikologai.lmta.lt – Litewski Instytut Literatury i Folkloru https://archyvas.llti.lt – „Semantyka kolęd wiosennych. Studium folklorystyczno-etnomuzykologiczne”, Gustaw Juzala, wyd. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa 2012 – „Semiotyka folkloru muzycznego pograniczy polsko-litewskich”, Gustaw Juzala, Kraków 2007 ☛ Na zdjęciu: Gustaw Juzala. Fot. z arch. GJ