Na największy odpust w okolicy – w dniu Matki Boskiej Zielnej – do Puńska przyjeżdżają tłumy. Są wśród nich zwolennicy jarmarku sztuki ludowej, na którym można kupić tradycyjne rękodzieło i spróbować lokalnych potraw; dla innych atrakcją są występy zespołów śpiewaczych z okolic Puńska i z Litwy. Niezmiennie od kilkudziesięciu lat odbywa się tam konkurs wieńców dożynkowych przygotowywanych przez instytucje, zespoły i rodziny.

Opowiada: Anastazja Sidor – etnografka, badaczka i animatorka kultury litewskiej, twórczyni krajek.

Audycję zrealizowała: Julita Charytoniuk – śpiewaczka, bębnistka, kulturoznawczyni, animatorka kultury. Od kilkunastu lat prowadzi badania terenowe w Polsce oraz na Polesiu ukraińskim i białoruskim. Dokumentuje i wykonuje pieśni, opracowuje i wydaje płyty z muzyką tradycyjną. Prowadzi warsztaty śpiewu, często we współpracy z wiejskimi wykonawcami, od których wciąż się uczy. Współtworzy zespoły: Z Lasu, Kapela Batareja, Pieśni Piękne, Biele.

Pieśni w audycji:
– „Už jūrų marių už mėlynųjų/A niebieskimi morzami”, pieśń miłosna, wyk. zespół folklorystyczny GIMTINĖ z Puńska, nagr. Julita Charytoniuk, sierpień 2025.
– „Oi, tu rugeli/Oj, ty żytko”, wyk. zespół folklorystyczny ALNA z Puńska, z albumu Punsko folkloro ansamblis „ALNA”, nagr. Radio Białystok 1999–2000.

Realizacja: Julita Charytoniuk

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego”

Na zdjęciu: Anastazja Sidor. Fot. Piotr Łozowik

W okolicach Puńska jeszcze całkiem niedawno odbywało się wiosenne kolędowanie. Kawalerowie wędrowali od domu do domu śpiewając, wygłaszając oracje, życząc gospodarzom urodzaju, a pannom rychłego zamążpójścia. Inny ważnym elementem obrzędowości wielkanocnej są pięknie zdobione pisanki.

Opowiada: Anastazja Sidor – etnografka, badaczka i animatorka kultury litewskiej, twórczyni krajek.

Audycję zrealizowała: Julita Charytoniuk – śpiewaczka, bębnistka, kulturoznawczyni, animatorka kultury. Od kilkunastu lat prowadzi badania terenowe w Polsce oraz na Polesiu ukraińskim i białoruskim. Dokumentuje i wykonuje pieśni, opracowuje i wydaje płyty z muzyką tradycyjną. Prowadzi warsztaty śpiewu, często we współpracy z wiejskimi wykonawcami, od których wciąż się uczy. Współtworzy zespoły: Z Lasu, Kapela Batareja, Pieśni Piękne, Biele.

Pieśń w audycji:
„Per Punsko miestą / Przez miasto Puńsk”, pieśń wielkanocna śpiewana podczas chodzenia po Allelui [lit. Valavimas], wyk. zespół folklorystyczny GIMTINĖ z Puńska, nagr. Julita Charytoniuk, 2025.

Realizacja: Julita Charytoniuk

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

Anastazja Sidor opowiada o człowieku, który stał się inspiracją zarówno dla etnomuzykologów, jak i litewskich praktyków śpiewu. Jonas Jakubauskas/Jan Jakubowski (1908–2000) całe życie mieszkał na wsi nieopodal Sejn. Brał udział w dawnych obrzędach i pracach polowych, a w jego repertuarze kryło się wiele starych pieśni.

Opowiada: Anastazja Sidor – etnografka, badaczka i animatorka kultury litewskiej, twórczyni krajek.

Audycję zrealizowała: Julita Charytoniuk – śpiewaczka, bębnistka, kulturoznawczyni, animatorka kultury. Od kilkunastu lat prowadzi badania terenowe w Polsce oraz na Polesiu ukraińskim i białoruskim. Dokumentuje i wykonuje pieśni, opracowuje i wydaje płyty z muzyką tradycyjną. Prowadzi warsztaty śpiewu, często we współpracy z wiejskimi wykonawcami, od których wciąż się uczy. Współtworzy zespoły: Z Lasu, Kapela Batareja, Pieśni Piękne, Biele.

Pieśni w audycji w wykonaniu Jonasa Jakubauskasa:
– „Gary baralio/Na końcu pola” – pieśń żniwna
– „Aš pagiružais, aš pamaružais/Idąc przy lesie, idąc przy morzu”
– „Namo, rugeliai/Do domu żytko” – pieśń żniwna
Nagr. Juozas Vaina, archiwum etnomuzykologicznego Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru.

Realizacja: Julita Charytoniuk

Mastering: Adam Mart

Na zdjęciu: Jonas Jakubauskas. Fot. Małgorzata Czyżewska, Fundacja Pogranicze z Sejn

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego”

W polskiej tradycji wśród pieśni religijnych znajdziemy utwory wybitne pod względem tekstowym i melodycznym. Wiele takich zabytków dawnych brzmień przechowało się dzięki ludności wiejskiej, która praktykowała śpiewanie zgodnie z kalendarzem liturgicznym. Stosunkowo nowym zwyczajem są perygrynacje świętych obrazów – ogólnopolskiej wędrówki kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej i mniejszych, parafialnych. Niemniej wizyty wizerunków osób świętych w domostwach były niezwykle ważnym dla społeczności przeżyciem duchowym i wspólnotowym. A zdarzeniom tym towarzyszył śpiew.

O pozycji przedstawień świętych w religijności społeczności wiejskich i jej źródłach z Małgorzatą Dubasiewicz rozmawia Katarzyna Rosik.
●
Małgorzata Dubasiewicz – doktor nauk humanistycznych, etnolożka i archeolożka. Pracuje w Oddziale Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku. W kręgu jej zainteresowań są antropologia wizualna, antropologia rzeczy, etnografia wsi, muzeologia.
●
Koło tradycji – o tym, co powtarzalne i niepowtarzalne w muzyce tradycyjnej. Cykl poświęcony przemianom w kulturze muzycznej wsi, której coraz częściej orędownikami i praktykantami stają się ludzie z miasta.
●
W nagraniu wykorzystano utwory:
– „Kto Maryję kocha” (fragment), wyk. Maria Kowalik z Sędka, nagr. Maniucha Bikont, 2014
– „O prześliczny obrazie” (w dwóch częściach), wyk. Zofia Kucharczyk i śpiewaczki z Gałek, nagr. Ewa Grochowska, wrzesień 2007
– „O Matko, źle się na świecie dzieje” (fragment), wyk. Maria Kowalik z Sędka, nagr. Maniucha Bikont, 2014
– „Serdeczna Matko, Opiekunko ludzi” (fragment), wyk. śpiewaczki z Czerchowa, nagr. Rosik, 2017
– „Zdrowaś Maryjo”, wyk. Maria Siwiec, nagr. Rosik, Toruń 2017
– „O Matko Boska Gidelska” (fragment), wyk. Zofia Kucharczyk i śpiewaczki z Gałek, nagr. Ewa Grochowska, wrzesień 2007
●
Polecamy:
– zapraszamy wkrótce do wysłuchania rozmowy z Marią Siwiec z Gałek, która opowie o śpiewaniu za obrazem
●
Nagranie i montaż: Katarzyna Rosik
Montaż i mastering: Adam Mart
●
Podkast powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytucie Muzyki i Tańca w ramach działań Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

O życiu w domu pełnym instrumentów, misji wychowania dzieci w muzyce oraz o tym, jak remont u teściowej może zaowocować powstaniem kapeli.

Małżeństwo Glinków z Myszyńca, czyli Kasia i Darek, to prawdziwi pasjonaci kurpiowskiej tradycji. Są członkami zespołu „Kurpiowszczyzna”, ale nie poprzestają na próbach w ośrodku kultury czy na występach scenicznych. Grają przy każdej możliwej okazji, często po pracy, w domu lub na spotkaniach towarzyskich. W takim środowisku dorasta czwórka ich dzieci – Bartek, Wojtek, Ola i Basia. Dzieciaki bardzo szybko, w naturalny sposób, zainteresowały się graniem. Właśnie tak kilka lat temu powstała rodzinna kapela Glinków.

Jednak na muzyce Glinkowie nie poprzestają – oboje uczą się rękodzieła u lokalnych twórców ludowych. Kasia tworzy wycinanki i kwiaty z bibuły, natomiast Darek plecie koszyki z korzeni sosny.

Rozmowę z rodziną Glinków przeprowadziła Joanna Turek.

W nagraniu wykorzystano utwory:
– „Okrąglak”, wyk. Kapela Glinków
– „Moja mamo, jado goście”, wyk. Kapela Glinków
– „Powolniak”, wyk. Kapela Glinków

Nagranie i montaż: Joanna Turek

Montaż i mastering: Adam Mart

Fot. Joanna Turek

Podkast powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytucie Muzyki i Tańca w ramach działań Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Węgierskie domy tańca były wzorem dla grupki zapaleńców, którzy w połowie lat 90. rozpoczęli swoją przygodę z polską muzyką tradycyjną wykonywaną in crudo. Tak powstało Stowarzyszenie Dom Tańca w Warszawie. Nieprzypadkowo zapewne – bo czy można wierzyć w takie przypadki – niedługo po nich na tę samą drogę, początkowo bezwiednie, wkroczyła para młodych ludzi. Dorota Murzynowska i Marcin Żytomirski. Bez ich pracy, zaangażowania i niezwykłej energii nie sposób sobie wyobrazić dziś środowiska, które zajmuje się muzyką tradycyjną, zwłaszcza tą z centralnej Polski. Od ponad 10 lat patronują jednemu z najważniejszych dlań adresów – Ambasadzie Muzyki Tradycyjnej na Jazdowie w Warszawie.

O fenomenie Ambasady i o swoich muzycznych doświadczeniach Dorota Murzynowska rozmawiała z Marcinem Lorencem.

W nagraniu wykorzystano utwory:
– Rdzuchowiak, wyk. Kapela Jana Gacy: Jan Gaca – skrzypce, Walenty Mirecki – basy, Mieczysław Sadowski – bębenek, z płyty „3 x Gace/ Mistrzowie”, wyd. Muzyka Odnaleziona, Warszawa 2012
– „Świętokrzyskie góry, świętokrzyskie lasy” – wyk. Maria Gałka, z płyty „ Śpiewa Maria Gałka”, wyd. Stowarzyszenie Dom Tańca 2016.
– „Oczepinowy”, wyk. Tęgie Chłopy, z płyty „Wesele!”, 2017

Polecamy:
– Stowarzyszenie Dom Tańca
https://domtanca.art.pl/
https://www.facebook.com/domtanca
– Ambasada Muzyki Tradycyjnej
https://www.facebook.com/ambasadamuzykitradycyjnej
https://www.instagram.com/ambasada_muzyki_tradycyjnej/
– Tęgie Chłopy
https://tegiechlopy.pl/
https://www.facebook.com/tegiechlopy
https://www.instagram.com/tegiechlopy/
https://open.spotify.com/artist/5VqhAnuP1aw5jeRZV4Gi4U?si=9GHOA43JR-ewxnU9qkygNg

Nagranie i montaż: Marcin Lorenc
Montaż i mastering: Adam Mart

Podkast powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytucie Muzyki i Tańca w ramach działań Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Jest jednym z założycieli stowarzyszenia Domu Tańca w Warszawie. Od samego początku zafascynowany muzycznymi tradycjami centralnej Polski, a z biegiem czasu jedną z największych pasji stały się dlań dudy oraz muzyka Wielkopolski. Bohaterem tego odcinka z cyklu „O muzyce osobiście” jest Antoni Beksiak. Muzyk tradycyjny i eksperymentalny, badacz zjawisk kulturowych, krytyk. Wraz z zespołem „Niewte” podjął się próby przeniesienia tradycyjnej nuty w świat dźwięków elektronicznych i kultury klubowej. Jak dziś patrzy na środowisko in crudo z perspektywy 30. lat? O tym wszystkim w niniejszym odcinku.

Antoni Beksiak o muzyce osobiście w rozmowie z Marcinem Lorencem

W nagraniu wykorzystano utwory:
– „Kapela Piotra Gacy. Oberek Jaźwieca”, wyk. Piotr Gaca – skrzypce, Leon Rek – basy, Józef Papis – bębenek, nagr. Przystałowice Duże 1982, płyta „3 x Gace/ Mistrzowie”, wyd. Muzyka Odnaleziona, Warszawa 2012
– „Jakżem jo jechoł koło miasteczka”, wyk. Piotr Kubiak, Biskupiański Zespół Folklorystyczny z Domachowa i Okolic, Biskupiański Gościniec; nagr. 01.09.2011
– „Wiwat”, wyk. Kapela dudziarska, Walenty Żmuda – skrzypce podwiązane, Szczepan Sadowski – dudy, płyta „Grajcie dudy, grajcie basy. Polish folk music”, wyd. Polskie Nagrania, Warszawa 1976
– „Niech się koła toczą”, wyk. Niewte, Antoni „Baskak” Beksiak – elektronika, sample, Maciej Filipczuk – skrzypce, Marcin Lorenc – skrzypce z wykorzystaniem głosu Stanisławy Maciągowskiej „Oj batem konia batem ale niech się koła toczom” (oryginalne nagranie ISPAN), płyta „Osmętnica Electronica”, wyd. Unzipped Fly Records 2021

Nagranie i montaż: Marcin Lorenc
Montaż i mastering: Adam Mart
Fot. Małgorzata Kaznowska / Studio Lewarto

Podkast powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytucie Muzyki i Tańca w ramach działań Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

W tej audycji usłyszycie kilka pieśni w wykonaniu śpiewaczek z Biskupizny: Pani Anny Chudej, Beaty Kabały i Marii Polowczyk. Będzie można posłuchać także Kapeli Dudziarskiej Krzysztofa Polowczyka i Małgorzaty Szymankiewicz. Zapraszam na muzyczną podróż po Biskupiźnie.

■

Audycję zrealizowała: Martyna Żurek – śpiewaczka, skrzypaczka i tancerka z Regionu Kozła

Pieśni w audycji:
– „Tam u jeziora”, wyk. Maria Polowczyk
– równy „Czerwone jagody”, wyk. Anna Chuda, Beata Kabała (śpiew), Krzysztof Polowczyk (dudy), Maria Polowczyk (skrzypce podwiązane)
– „Serdeczna matko”, wyk. Maria Polowczyk

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Zapraszamy do wysłuchania audycji, w której wybitna mistrzyni – pani Ania Chuda – opowiada o tym, jak na jej ukochanej Biskupiźnie kobiety świętowały i do dziś świętują Katarzynki. Dlaczego kobiety i dlaczego akurat Katarzynki – odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w pocztówce.

■

Audycję zrealizowała: Martyna Żurek – śpiewaczka, skrzypaczka i tancerka z Regionu Kozła.

Anna Chuda – wybitna biskupiańska śpiewaczka, gawędziarka i tancerka ludowa urodziła się w 1946 roku w Posadowie w powiecie gostyńskim. Pochodzi w zaangażowanej w kultywowanie lokalnego dziedzictwa rodziny. Jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych aktywnych artystek ludowych mikroregionu Biskupizny, rozmiłowana w tym mikroregionie od dzieciństwa, przejęła od poprzednich pokoleń ogromny zasób wiedzy o biskupiańskich zwyczajach i imponujący repertuar tradycyjnych pieśni i przyśpiewek liczący setki, a może i tysiące utworów. Całym tym zasobem niezwykle chętnie dzieli się z innymi przy różnych okazjach.

Pieśń w audycji:
– „Tam na moście trawa rośnie”, wyk. Anna Chuda

Mastering: Adam Mart

■

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Dziś przed Wami pieśń „Do pługa”, która jest hymnem Biskupizny – mikroregionu etnograficznego leżącego w Wielkopolsce. Jej słowa odzwierciedlają biskupiański etos – jeśli wysłuchacie audycji, dowiecie się, co cenią i jak śpiewają Biskupianie.

Audycję zrealizowała: Martyna Żurek – śpiewaczka, skrzypaczka i tancerka z Regionu Kozła.

Biskupiański Zespół Folklorystyczny z Domachowa i Okolic – założony został w 1972 roku z inicjatywy Jana z Domachowa Bzdęgi oraz Zofii Nowak i nawiązywał tradycjami do działającego w latach 1932–1939 Biskupiańskiego Zespołu Folklorystycznego „in crudo” z Domachowa i Okolic, którego twórcą i prezesem był również Jan Bzdęga. Członkami zespołu od początku byli rolnicy rozmiłowani w tradycyjnym folklorze regionu Biskupizny. Na repertuar zespołu składają się piosenki i tańce ludowe charakterystyczne dla folkloru biskupiańskiego. Zespół oprócz zwykłych wiązanek tanecznych prezentuje również inscenizacje poszczególnych obrzędów ludowych, a także ciągle te obrzędy kultywuje, czyniąc folklor biskupiański ciągle żywym.

Pieśń w audycji:
– „Do pługa”, wyk. członowie Biskupiańskiego Zespołu Folklorystycznego z Domachowa i Okolic – Anna Chuda, Beata Kabała, Małgorzata Szymankiewicz, Krzysztof Polowczyk

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego