Szybki powolniak to oksymoron czy jedyna właściwa opcja? Kiedy tańczyło się powolniaka? O tym, skąd wzięła się nazwa powolniak, jak się go tańczy, o zmiennym metrum oraz poszukiwaniach repertuarowych opowiedzą Joanna Turek i Marcin Drabik.

Pocztówkę dźwiękową przesłała Joanna Turek – Kurpianka z Wolkowych, śpiewaczka tradycyjna w grupach Śpiewu Przyczyna oraz Ćerepetky. Prezeska Fundacji Kurpiowski Nurt Tradycji działającej na rzecz kultury i turystyki regionu. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów poświęconych dziedzictwu wsi – festiwalu Kurpiowski Tabor oraz płyty pt. „Pastorałki z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”.

Gra i rozmawia Marcin Drabik – zawodowy skrzypek. Współpracuje od wielu lat z Haliną Mlynkovą, Izabelą Szafrańską, nagrywał płyty m.in. z Grzegorzem Turnauem. Jest dwukrotnym laureatem głównej nagrody „Baszta” na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków w Kazimierzu nad Wisłą, dwukrotnym laureatem pierwszego miejsca w kategorii Mistrz-Uczeń na tym samym festiwalu, zdobywcą Złotych Gęśli od Polskiego Radia oraz dwukrotnym laureatem Grand Prix na festiwalu Polskiego Radia „Nowa Tradycja”. Od prezesa Związku Kurpiów otrzymał prestiżową w regionie nagrodę „Kurpika.” Od wielu lat prowadzi autorską naukę gry na skrzypcach muzyki tradycyjnej tego regionu.

Melodie w audycji:
w wykonaniu Marcina Drabika (skrzypce) i Tomasza Kędry (bębenek obręczowy)
– powolniak „Wół nie jadł”
– powolniak „Dla młodych”
– powolniak „Cygan”
– powolniaki ze zbiorów ks. Władysława Skierkowskiego „Puszcza Kurpiowska w pieśni”
– powolniak „Dla starych”

Realizacja: Joanna Turek

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Czy las to dobre miejsce do śpiewania? Czy współczesne uszy są przyzwyczajone do dawnych skal muzycznych? Za czym tęsknią Kurpie? Apokopy, melizmaty i niepokój, czyli kilka słów o kurpiowskich pieśniach leśnych.

Weronika Zyśk – ur. 1953, Kurpianka z Krysiak w gminie Myszyniec, od 50 lat mieszkająca w Wolkowych, w tej samej gminie, w powiecie ostrołęckim, w województwie mazowieckim. Śpiewaczka tradycyjna, gawędziarka, wszechstronnie utalentowana twórczyni ludowa tworząca rękodzieło, m.in. stroje kurpiowskie. Praktykuje repertuar, którego nauczyła się od swojej mamy i ciotki.

Pocztówkę zrealizowała:
Joanna Turek – ur. 1994, Kurpianka z Wolkowych, śpiewaczka tradycyjna w grupach Śpiewu Przyczyna oraz Ćerepetky. Prezeska Fundacji Kurpiowski Nurt Tradycji, działającej na rzecz kultury i turystyki regionu. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów poświęconych dziedzictwu wsi – festiwalu Kurpiowski Tabor oraz płyty pt. „Pastorałki z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”.

Pieśni w audycji:
– „Siwy koń zarzał”, wyk. Weronika Zyśk
– „A na boru sosna”, wyk. Weronika Zyśk
Nagrania pieśni zostały zrealizowane podczas otwartego spotkania śpiewaczego z mistrzynią Weroniką Zyśk poświęconego pieśniom leśnym, 25 lipca 2024 r. w Rezerwacie przyrody Czarnia. Spotkanie było częścią wydarzenia Wikipedia na Kurpiowszczyźnie.
Realizacja nagrań: Bartosz Zebrowski, licencja: CC BY 4.0, via Wikimedia Commons

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Pogawędka dwóch rodaczek z Wolkowych na Kurpiach Zielonych. O pieśniach trampanych na
muzykach, o nauce życia przez robotę i panieńsko-kawalerskich zwyczajach.
■
Weronika Zyśk, śpiewaczka, gawędziarka i rękodzielniczka z Wolkowych, snuje żywą opowieść – o panieńskim życiu w czasach jej młodości, strojach, zwyczajach związanych z zalotami, zaręczynami i ślubem, o muzyce i pieśniach towarzyszących młodym ludziom, a także o wszystkich okazjach, przy których pojawiała się muzyka. Rozmowie towarzyszą pieśni, które uzupełniają poruszane wątki.
■
Weronika Zyśk – ur. 1953, Kurpianka z Krysiak w gminie Myszyniec, od 50 lat mieszkająca w
Wolkowych, w tej samej gminie, w powiecie ostrołęckim, w województwie mazowieckim. Śpiewaczka
tradycyjna, gawędziarka, wszechstronnie utalentowana twórczyni ludowa tworząca rękodzieło, m.in.
stroje kurpiowskie. Praktykuje repertuar, którego nauczyła się od swojej mamy i ciotki.
Audycję zrealizowała:
Joanna Turek – ur. 1994, Kurpianka z Wolkowych, śpiewaczka tradycyjna w grupach Śpiewu
Przyczyna oraz Ćerepetky. Prezeska Fundacji Kurpiowski Nurt Tradycji, działającej na rzecz kultury i
turystyki regionu. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów poświęconych dziedzictwu wsi –
festiwalu Kurpiowski Tabor oraz płyty pt. „Pastorałki z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”.
Pieśni w audycji:
– „Dobro ja mame niała”, wyk. Weronika Zyśk
– „Na stole śklanka na psiwku psianka”, wyk. Weronika Zyśk
– „A pod Mysiańcam stoi jeglyja”, wyk. Weronika Zyśk
– „Siedam morgow niała, łojcowskiego gruntu”, wyk. Weronika Zyśk
– „Juześ sia Jasiańku, juześ sia łuciesuł”, wyk. Weronika Zyśk
Mastering: Adam Mart
Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
■
Weronika Zyśk – śpiewaczka, gawędziarka i rękodzielniczka z Wolkowych na Kurpiach Zielonych. Fot. Joanna Turek 2025

Tym razem „Luci Zourówkowa” śpiewa pieśń, którą niegdyś słyszała na weselach. To przymówki do pana młodego instruujące go, jak ma się zachowywać po ślubie. Pieśń jest bardzo długa i śpiewaczka opowiada, jak udało jej się zdobyć zapomniany już tekst.

Tytuł pocztówki nawiązuje do zapominania pieśni ze względu na zanikanie tradycyjnej obrzędowości weselnej i tym samym kontekstu, w którym pieśni takie wykonywano. W dzisiejszym świecie interesem może być okazja nagrania takiej rozmowy, co staje się powodem dla wygospodarowania czasu, aby pieśń weselna mogła być zaśpiewana.
Rozmowa dotyczy także wspomnień o ludziach, którzy pełnili podczas tradycyjnego śląskiego wesela ważną rolę – „wyprousacach”. Okazuje się, że ojciec „Krysty Bokowej” był właśnie takim „wyprousacem”, osobą, której rola i znaczenie porównywane są ze starostą weselnym.

Opowiadają: Krystyna Nawrat i Łucja Wocław, a w tle pojawia się także syn pani Krysi – Arnold.

■

Krystyna Nawrat (ur. 1936) i Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc, śląskiej wsi z gminy Łubniany w powiecie opolskim w woj. opolskim na Górnym Śląsku. Właściwie są rówieśniczkami, jest między nimi rok różnicy. Znają się całe życie, dla dzieci Krystyny koleżanka to „Tante Luci” – czyli ciocia. Mieszkają blisko siebie, obie urodziły się w Luboszycach, skończyły tu szkołę podstawową i założyły rodziny. Nie były członkiniami zespołów folklorystycznych, ale śpiewały w chórze parafialnym w Luboszycach. Pieśni tradycyjne wykonywały w życiu, kiedy była taka potrzeba, oraz w sytuacjach gromadzących mieszkanki wsi przy wspólnej pracy, np. darcie pierza, pieczenie i gotowanie, przygotowywanie dożynek.

Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym.

Pieśń w audycji:
– „Posłuchaj, ty panie młody”, wyk. Łucja Wocław

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Fot. Dwujęzyczne tablice w Luboszycach, gm. Łubniany, pow. opolski, Górny Śląsk. Fot. Iwona Wylęgała 2025

Dzięki pieśniom i opowieściom Krystyny Nawrat i Łucji Wocław słuchacze będą mieli okazję poznać przezwiska i określenia osób spotykane nie tylko na dawnej wsi śląskiej. Niektóre odnosiły się do wyglądu czy ułomności, na inne można było sobie zasłużyć zachowaniem lub stylem życia.

Jak można było kogoś przezywać i jak to się zachowało w pieśniach ludowych, zdradzają śpiewaczki z Luboszyc. Objaśniają znaczenie niegdysiejszych przezwisk i śpiewają przykłady: o złodzieju nieudaczniku, kawalerze nie szanującym swojej „dziouchy” oraz pijaku. Dowiadujemy się także, jak można zostać takim tytularnym osobnikiem, oczywiście ku przestrodze.

Podczas nagrania została zarejestrowana sytuacja, kiedy jedna ze śpiewaczek nagle przypomina sobie ostatnią zwrotkę pieśni, co zdarza się czasem dopiero po paru latach spotkań i wracania do niej. Drzwiczki pamięci należy często odmykać; wtedy czasem coś z nich wychynie. Rejestrowanie repertuaru śpiewaczek ludowych to żmudna i wymagająca czasu praca.

■

Krystyna Nawrat (ur. 1936) i Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc, śląskiej wsi z gminy Łubniany w powiecie opolskim w woj. opolskim na Górnym Śląsku. Właściwie są rówieśniczkami, jest między nimi rok różnicy. Znają się całe życie, dla dzieci Krystyny koleżanka to „Tante Luci” – czyli ciocia. Mieszkają blisko siebie, obie urodziły się w Luboszycach, skończyły tu szkołę podstawową i założyły rodziny. Nie były członkiniami zespołów folklorystycznych, ale śpiewały w chórze parafialnym w Luboszycach. Pieśni tradycyjne wykonywały w życiu, kiedy była taka potrzeba, oraz w sytuacjach gromadzących mieszkanki wsi przy wspólnej pracy, np. darcie pierza, pieczenie i gotowanie, przygotowywanie dożynek.

Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym.

Pieśni w audycji:
– „Matko moja, matko”, wyk. Krystyna Nawrat
– „W niedziela na wiecór”, wyk. Łucja Wocław
– „Kto w niedziela roud gorzołka pije” , wyk. Krystyna Nawrat i Łucja Wocław

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Fot. Od lewej: Krystyna Nawrat (ur. 1936) i Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc w powiecie opolskim na Górnym Śląsku. Fot. Iwona Wylęgała 2025

Śpiewaczka ze wsi Luboszyce, Krystyna Nawrat, opowiada, w jaki sposób nauczyła się pieśni, które pamięta do dziś. Jej mistrzynią była „ołma”, czyli babcia Katarzyna, która przekazywała jej repertuar m.in. w trakcie drogi na odpust oraz w odwiedziny do rodziny w Marszałkach pod Turawą.

Droga i towarzyszący jej śpiew były dla małej „Kristelki” wspaniałym wydarzeniem, co do dziś wspomina z ogromnym sentymentem. Podczas pielgrzymki „ołma” śpiewała cały swój repertuar, od pieśni nabożnych po zabawne. Wtedy też pani Krystyna nauczyła się piosenki o owczareczku. Była śpiewana na Śląsku przez cały rok, kiedy tylko ktoś chciał wspomnieć o historii cudownego uzdrowienia niewidomego pastuszka a tym samym o potędze oraz mocy sprawczej Boga i jego Matki. To apokryficzna pieśń o wędrującej Marii Pannie i towarzyszących temu wydarzeniach, kiedy ujmowała się za chorymi i biednymi.

W rozmowie bierze udział także druga śpiewaczka, Łucja Wocław. Obie opowiadają o różnych sytuacjach, podczas których następował międzypokoleniowy przekaz tradycji; gdy ludzie na wsi spędzali ze sobą czas, ciesząc się z krótkich chwil wytchnienia od pracy.

■

Krystyna Nawrat (ur. 1936) i Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc, śląskiej wsi z gminy Łubniany w powiecie opolskim w woj. opolskim na Górnym Śląsku. Właściwie są rówieśniczkami, jest między nimi rok różnicy. Znają się całe życie, dla dzieci Krystyny koleżanka to „Tante Luci” – czyli ciocia. Mieszkają blisko siebie, obie urodziły się w Luboszycach, skończyły tu szkołę podstawową i założyły rodziny. Nie były członkiniami zespołów folklorystycznych, ale śpiewały w chórze parafialnym w Luboszycach. Pieśni tradycyjne wykonywały w życiu, kiedy była taka potrzeba, oraz w sytuacjach gromadzących mieszkanki wsi przy wspólnej pracy, np. darcie pierza, pieczenie i gotowanie, przygotowywanie dożynek.

Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym.

Pieśń w audycji:
– „Owczareczek niewidomy”, wyk. Krystyna Nawrat

Mastering: Adam Mart

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Fot. Krystyna Nawrat – śpiewaczka z Luboszyc w pow. opolskim na Górnym Śląsku. Fot. Iwona Wylęgała 2025

Temat dzieci i dzieciństwa, a także folkloru dziecięcego na śląskiej wsi Luboszyce powraca we wspomnieniach przedstawicielek dwóch pokoleń. Starsze pokolenie, urodzone tuż przed II wojną światową, reprezentują śpiewaczki: Krystyna Nawrat i Łucja Wocław, a pokolenie ich dzieci – Felicyta Krawczyk.
To opowieść dwóch generacji, w której ta starsza dzieli się ze słuchaczami elementami dawnej wiedzy o świecie z perspektywy osoby dorosłej, tj. jak starano się kiedyś nie „narusyć miłoska”. Natomiast młodsze pokolenie w osobie małej Felicyty to przede wszystkim wrażenia z tego świata ubrane w zabawę oraz wyobraźnię. Czasem wszystkie trzy mówią lub śpiewają o tym samym, ale nieco inaczej, innym razem ich wspomnienia się zazębiają. Jako słuchacze jesteśmy też świadkami ciekawej sytuacji nagraniowej, kiedy to śpiewaczka chce zaśpiewać kolejną pieśń, tu kołysankę, ale jeszcze jest w melodii pieśni poprzedniej. Bezwiednie podkłada ją pod następny tekst. I wszystko by pasowało, tylko coś jest nie tak. To aspekt, który trzeba brać pod uwagę, pracując z nagraniami z archiwów fonograficznych pochodzących np. z akcji zbierania folkloru, gdy nagrywano wiele pieśni pod rząd.
■
Felicyta Krawczyk – Ślązaczka, nauczycielka i przewodniczka turystyczna, osoba żywo interesująca się kulturą i sztuką, w tym śląską. Jak sama mówi, urodziła się, jak siekli owies, o czym jej ojciec Roch przyjechał do Kolanowic powiedzieć rodzinie. Jej dzieciństwo to przełom lat 60. i 70. XX w. Płynnie posługuje się lokalną odmianą śląskiego właściwą miejscowości, z której pochodzi, co dla jej pokolenia już nie jest takie oczywiste. Wychowana w Luboszycach, po zdobyciu wykształcenia rozpoczęła pracę w Opolu i tam zamieszkała. Chętnie bierze udział w wydarzeniach związanych z lokalnym tradycyjnym śpiewem ludowym. Jest inicjatorką rozpoczęcia działalności z nim związanej w swojej wsi.
Krystyna Nawrat (ur. 1936) i Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc, śląskiej wsi z gminy Łubniany w powiecie opolskim w woj. opolskim na Górnym Śląsku. Właściwie są rówieśniczkami, jest między nimi rok różnicy. Znają się całe życie, dla dzieci Krystyny koleżanka to „Tante Luci” – czyli ciocia. Mieszkają blisko siebie, obie urodziły się w Luboszycach, skończyły tu szkołę podstawową i założyły rodziny. Nie były członkiniami zespołów folklorystycznych, ale śpiewały w chórze parafialnym w Luboszycach. Pieśni tradycyjne wykonywały w życiu, kiedy była taka potrzeba, oraz w sytuacjach gromadzących mieszkanki wsi przy wspólnej pracy, np. darcie pierza, pieczenie i gotowanie, przygotowywanie dożynek.
Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym.
Pieśń w audycji:
– „I–a–u”, wyk. Felicyta Krawczyk
– „I–a–u”, wyk. K. Nawrat i Łucja Wocław
– „Śpij laleczko moja droga”, wyk. Łucja Wocław
Mastering: Adam Mart
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
■
Fot. Od lewej: Krystyna Nawrat (ur. 1936), Łucja Wocław (ur. 1937) – śpiewaczki z Luboszyc w powiecie opolskim na Górnym Śląsku oraz Iwona Wylęgała. Fot. Iwona Wylęgała 2025

Rozmowa z Felicytą Krawczyk pochodzącą ze wsi Luboszyce pod Opolem – tam się wychowywała i jako dziecko doświadczała lokalnego życia śpiewaczego, z którego kształtu i bogactwa nie zdawała sobie sprawy, mimo że uczestniczyła w nim żywo razem z rodziną.
Wskutek zmian warunków i stylu życia, podyktowanych również decyzjami politycznymi względem ludności rodzimej, przekaz międzypokoleniowy został zahamowany. Felicyta zna od dziecka luboszyckie śpiewaczki – Łucję Wocław i Krystynę Nawrat, pamięta sytuacje, w których gromadnie śpiewano, i zdaje sobie sprawę, po co to robiono. Natomiast repertuar nie był jej już znany. Z bogatych tradycji muzycznych Luboszyc zdała sobie sprawę jako osoba dorosła mająca już pewną wiedzę na temat kultury ludowej wsi. To, że dorastała we wsi bardzo rozśpiewanej, było dla niej niemałym odkryciem.
■
Felicyta Krawczyk – Ślązaczka, nauczycielka i przewodniczka turystyczna, osoba żywo interesująca się kulturą i sztuką, w tym śląską. Jak sama mówi, urodziła się, jak siekli owies, o czym jej ojciec Roch przyjechał do Kolanowic powiedzieć rodzinie. Jej dzieciństwo to przełom lat 60. i 70. XX w. Płynnie posługuje się lokalną odmianą śląskiego właściwą miejscowości, z której pochodzi, co dla jej pokolenia już nie jest takie oczywiste. Wychowana w Luboszycach, po zdobyciu wykształcenia rozpoczęła pracę w Opolu i tam zamieszkała. Chętnie bierze udział w wydarzeniach związanych z lokalnym tradycyjnym śpiewem ludowym. Jest inicjatorką rozpoczęcia działalności z nim związanej w swojej wsi.
Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym.
Pieśń w audycji:
– „Rozkwitneła biała róża”, wyk. Łucja Wocław
Mastering: Adam Mart
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

■
Fot. Po prawej Felicyta Krawczyk, Ślązaczka, nauczycielka i przewodniczka turystyczna, interesująca się kulturą i sztuką, w tym śląską, oraz po lewej Iwona Wylęgała. Fot. Iwona Wylęgała 2025

Zaczynał od popularnego w czasach jego młodości big beatu, by finalnie zająć się na dobre muzyką tradycyjną – graniem, nauczaniem, wykonywaniem drewnianych instrumentów ludowych: bębenków, basów, suk, skrzypiec. Nie narzeka na brak zamówień. Jego instrumentami interesują się osoby prywatne oraz muzea z Polski, Europy; zawędrowały nawet do Tajlandii.
•
Rozmowę ze Zbigniew Butrynem – muzykantem i budowniczym instrumentów ludowych, przeprowadziła Julita Charytoniuk – kulturoznawczyni, uczennica wiejskich śpiewaczek.
•
Wykorzystano nagrania:
– „Nim wstanie dzień”, muz. Krzysztof Komeda, wyk.Zbigniew Butryn, nagr. Julita Charytoniuk, 2025
– „Rosła ja se rosła”, wyk. Zbigniew Butryn
– „Kozak”, wyk. Kapela Butrynów
– „Podróżniak ze Zdziłowic”, wyk. Zbigniew Butryn
– „Na rozstajnych drogach”, wyk. Zbigniew Butryn, nagr. Julita Charytoniuk, 2025
– Podróżniak „Sukmaniarz”, wyk. Kapela Butrynów, Festiwal muzyki tradycyjnej „Na rozstajnych drogach”, Stara Droga 2019
– „Szło sobie dwóch dziadów”, wyk. Zbigniew Butryn, nagr. Julita Charytoniuk, 2025
– „Oberek Sulowskich”, wyk. Kapela Butrynów
•
Więcej informacji:
https://muzykatradycyjna.pl/do-sluchania/rozmowa-z-mistrzem-zbigniewem-butrynem-roztocze-lubelskie-instrumenty/
•
Materiał powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl, który jest realizowany przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytutem Muzyki i Tańca – Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Tematyka ludu, jego polityczności, form kultury, stylów życia w ostatnim czasie jest żywo obecna nie tylko wśród badaczy. Wzbudza także ogromne zainteresowanie społeczne, wywołując przy tym ogromne emocje i spory. Jednocześnie na pierwszy plan wysuwają się opowieści o nędzy, głodzie, ucisku i przemocy. Skąd się to bierze? Czy ten obraz nie jest zbyt jednostronny? Na ile trwałe jest to zainteresowanie ludowością? Czym różni się od powracających co jakiś czas fal chłopomanii? Porozmawiamy o tym z prof. Małgorzatą Litwinowicz-Droździel z Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, współorganizatorką konferencji naukowej „Zwrot ludowy — mroczne widmo, czy nowa nadzieja?”, która na początku listopada odbyła się w Warszawie.
●
Rozmowę poprowadził Michał Nowak – dziennikarz radiowej Dwójki, filozof, klarnecista.
●
prof. Małgorzata Litwinowicz-Droździel – profesorka UW w Zakładzie Historii Kultury IKP UW, historyczka kultury polskiej XIX wieku, lituanistka, animatorka kultury. Zajmuje się problematyką polskiej nowoczesności, w szczególności kwestiami związanymi z przemianami medialnymi i wynalazczością. Kieruje pracami międzyzakładowego Zespołu Kultury XIX wieku. Prowadzi zajęcia z historii kultury XIX wieku. Autorka książek: Zmiana której nie było Trzy próby czytania Reymonta (2019), O starożytnościach litewskich. Mitologizacja historii w XIX-wiecznym piśmiennictwie historycznym b. Wielkiego Księstwa Litewskiego (2008), współredaktorka tomów Opowiedziane. Historia mówiona w praktykach humanistycznych (2019), Praktyka–utopia–metafora. Wynalazek w XIX wieku (2016) oraz Ekspozycje nowoczesności. Wystawy a doświadczanie procesów modernizacyjnych w Polsce 1821–1929 (2017). Jest także współautorką podręcznika do wiedzy o kulturze dla szkół ponadgimnazjalnych Człowiek w kulturze (2006), współtłumaczką książki Eugenio Barby Teatr. Samotność, rzemiosło, bunt (2003) oraz autorką koncepcji i redaktorką publikacji popularyzujących sztukę opowiadania – Przyjemności opowiadania (2006) i Małe muzea, duże historie (2014). Publikowała m.in. w „Przeglądzie Humanistycznym”, „Dialogu”, „Pamiętniku Literackim”, „Kulturze Współczesnej”, „Tekstach Drugich“. W latach 2013–2017 roku wspólnie z prof. Pawłem Rodakiem kierowała projektem badawczym „Ekspozycje nowoczesności. Wystawy krajowe i tematyczne na ziemiach polskich w latach 1821–1929 a doświadczanie procesów modernizacyjnych” finansowanym ze środków NPRH. Jest członkinią zespołu realizującego projekt finansowany ze środków NCN „Życie pisane na konkurs. Praktyki pamiętnikarskie w Polsce 1918–1939 (analiza – recepcja – znaczenie)”. Zajmuje się działalnością animacyjną, edukacyjną i popularyzatorską, jest współzałożycielką Stowarzyszenia „Grupa Studnia O.”. W latach 2006–2018 kierowała Międzynarodowym Festiwalem Sztuki Opowiadania, który co roku odbywa się w Warszawie.
●
Rozmówki odbywają się w niezobowiązującej atmosferze z aktywnym udziałem publiczności.
●
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków własnych Stowarzyszenia Dom Tańca (1%).
●
Rozmówki wiejsko-miejskie to cykl spotkań w Ambasadzie Muzyki Tradycyjnej na warszawskim Jazdowie. Pomysłodawcą i gospodarzem Rozmówek jest Stowarzyszenie Dom Tańca.
●
Rozmowa odbyła się w listopadzie 2024 r.