Jest jednym z założycieli stowarzyszenia Domu Tańca w Warszawie. Od samego początku zafascynowany muzycznymi tradycjami centralnej Polski, a z biegiem czasu jedną z największych pasji stały się dlań dudy oraz muzyka Wielkopolski. Bohaterem tego odcinka z cyklu „O muzyce osobiście” jest Antoni Beksiak. Muzyk tradycyjny i eksperymentalny, badacz zjawisk kulturowych, krytyk. Wraz z zespołem „Niewte” podjął się próby przeniesienia tradycyjnej nuty w świat dźwięków elektronicznych i kultury klubowej. Jak dziś patrzy na środowisko in crudo z perspektywy 30. lat? O tym wszystkim w niniejszym odcinku.

Antoni Beksiak o muzyce osobiście w rozmowie z Marcinem Lorencem

W nagraniu wykorzystano utwory:
– „Kapela Piotra Gacy. Oberek Jaźwieca”, wyk. Piotr Gaca – skrzypce, Leon Rek – basy, Józef Papis – bębenek, nagr. Przystałowice Duże 1982, płyta „3 x Gace/ Mistrzowie”, wyd. Muzyka Odnaleziona, Warszawa 2012
– „Jakżem jo jechoł koło miasteczka”, wyk. Piotr Kubiak, Biskupiański Zespół Folklorystyczny z Domachowa i Okolic, Biskupiański Gościniec; nagr. 01.09.2011
– „Wiwat”, wyk. Kapela dudziarska, Walenty Żmuda – skrzypce podwiązane, Szczepan Sadowski – dudy, płyta „Grajcie dudy, grajcie basy. Polish folk music”, wyd. Polskie Nagrania, Warszawa 1976
– „Niech się koła toczą”, wyk. Niewte, Antoni „Baskak” Beksiak – elektronika, sample, Maciej Filipczuk – skrzypce, Marcin Lorenc – skrzypce z wykorzystaniem głosu Stanisławy Maciągowskiej „Oj batem konia batem ale niech się koła toczom” (oryginalne nagranie ISPAN), płyta „Osmętnica Electronica”, wyd. Unzipped Fly Records 2021

Nagranie i montaż: Marcin Lorenc
Montaż i mastering: Adam Mart
Fot. Małgorzata Kaznowska / Studio Lewarto

Podkast powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytucie Muzyki i Tańca w ramach działań Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

W tej audycji usłyszycie kilka pieśni w wykonaniu śpiewaczek z Biskupizny: Pani Anny Chudej, Beaty Kabały i Marii Polowczyk. Będzie można posłuchać także Kapeli Dudziarskiej Krzysztofa Polowczyka i Małgorzaty Szymankiewicz. Zapraszam na muzyczną podróż po Biskupiźnie.

■

Audycję zrealizowała: Martyna Żurek – śpiewaczka, skrzypaczka i tancerka z Regionu Kozła

Pieśni w audycji:
– „Tam u jeziora”, wyk. Maria Polowczyk
– równy „Czerwone jagody”, wyk. Anna Chuda, Beata Kabała (śpiew), Krzysztof Polowczyk (dudy), Maria Polowczyk (skrzypce podwiązane)
– „Serdeczna matko”, wyk. Maria Polowczyk

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Zapraszamy do wysłuchania audycji, w której wybitna mistrzyni – pani Ania Chuda – opowiada o tym, jak na jej ukochanej Biskupiźnie kobiety świętowały i do dziś świętują Katarzynki. Dlaczego kobiety i dlaczego akurat Katarzynki – odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w pocztówce.

■

Audycję zrealizowała: Martyna Żurek – śpiewaczka, skrzypaczka i tancerka z Regionu Kozła.

Anna Chuda – wybitna biskupiańska śpiewaczka, gawędziarka i tancerka ludowa urodziła się w 1946 roku w Posadowie w powiecie gostyńskim. Pochodzi w zaangażowanej w kultywowanie lokalnego dziedzictwa rodziny. Jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych aktywnych artystek ludowych mikroregionu Biskupizny, rozmiłowana w tym mikroregionie od dzieciństwa, przejęła od poprzednich pokoleń ogromny zasób wiedzy o biskupiańskich zwyczajach i imponujący repertuar tradycyjnych pieśni i przyśpiewek liczący setki, a może i tysiące utworów. Całym tym zasobem niezwykle chętnie dzieli się z innymi przy różnych okazjach.

Pieśń w audycji:
– „Tam na moście trawa rośnie”, wyk. Anna Chuda

Mastering: Adam Mart

■

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Dziś przed Wami pieśń „Do pługa”, która jest hymnem Biskupizny – mikroregionu etnograficznego leżącego w Wielkopolsce. Jej słowa odzwierciedlają biskupiański etos – jeśli wysłuchacie audycji, dowiecie się, co cenią i jak śpiewają Biskupianie.

Audycję zrealizowała: Martyna Żurek – śpiewaczka, skrzypaczka i tancerka z Regionu Kozła.

Biskupiański Zespół Folklorystyczny z Domachowa i Okolic – założony został w 1972 roku z inicjatywy Jana z Domachowa Bzdęgi oraz Zofii Nowak i nawiązywał tradycjami do działającego w latach 1932–1939 Biskupiańskiego Zespołu Folklorystycznego „in crudo” z Domachowa i Okolic, którego twórcą i prezesem był również Jan Bzdęga. Członkami zespołu od początku byli rolnicy rozmiłowani w tradycyjnym folklorze regionu Biskupizny. Na repertuar zespołu składają się piosenki i tańce ludowe charakterystyczne dla folkloru biskupiańskiego. Zespół oprócz zwykłych wiązanek tanecznych prezentuje również inscenizacje poszczególnych obrzędów ludowych, a także ciągle te obrzędy kultywuje, czyniąc folklor biskupiański ciągle żywym.

Pieśń w audycji:
– „Do pługa”, wyk. członowie Biskupiańskiego Zespołu Folklorystycznego z Domachowa i Okolic – Anna Chuda, Beata Kabała, Małgorzata Szymankiewicz, Krzysztof Polowczyk

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Renesans muzyki in crudo w Polsce lat dziewięćdziesiątych rozpoczął się od kasety magnetofonowej z nagraniami wiejskich muzykantów zarejestrowanymi przez malarza Andrzeja Bieńkowskiego. Krążyła ona z rąk do rąk wśród kilkunastu wtajemniczonych osób. Jedną z nich była Katarzyna Andrzejowska – wówczas studentka warszawskiej Akademii Muzycznej, a dziś uznana skrzypaczka, śpiewaczka i badaczka kultury tradycyjnej, biegle poruszająca się między stylami wielu regionów. Swoją muzyczną edukację rozpoczynała od instrumentów perkusyjnych. Na szczęście w odpowiednim momencie sięgnęła po skrzypce leżące na szafie…
Katarzyna Andrzejowska o muzyce osobiście w rozmowie z Marcinem Lorencem

W nagraniu wykorzystano utwory:
– „Oberek od Witkowskiego”, Kurpie Białe
– „Polka od Witkowskiego”, Kurpie Białe
– „Oberek od Koćmika”, kozienickie
– „Oberek od Imiołka”, radomskie
w wykonaniu Kapeli z Milanówka w składzie:
Katarzyna Andrzejowska – skrzypce, basy
Daniel de Latour – skrzypce, basy
Marek Kuszneruk – bębenek obręczowy, baraban

Polecamy:
– Soundcloud/Kasia Andrzejowska
https://on.soundcloud.com/I3xBlNucqIldgg0XGc
– playlistaYouTube/Kasia Andrzejowska
https://www.youtube.com/playlist?list=PL6N4_SwsfOMtjIffSQOl3yYin2Gigq0GQ
– Instagram/kapela.kasi.andrzejowskiej
https://www.instagram.com/kapela.kasi.andrzejowskiej/?igsh=djRqaGtxOGk3cTVq

Nagranie i montaż: Marcin Lorenc
Montaż i mastering: Adam Mart
Fot. Jan Bebel

Podkast powstał w ramach programu muzykatradycyjna.pl realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Narodowym Instytucie Muzyki i Tańca w ramach działań Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Program jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Biskupizna to wielkopolski mikroregion etnograficzny, w którym do dziś zachowało się szerokie spektrum żywych elementów kultury tradycyjnej. Od pokoleń kultywowane są tam zwyczaje związane z rokiem obrzędowym, a przede wszystkim wciąż gra się na dudach i skrzypcach podwiązanych. Ważnym aspektem ciągłości biskupiańskiej tradycji jest edukacja regionalna oraz poszerzenie grona osób praktykujących dawne zwyczaje i włączanie ich we wspólnotę, tak, aby mogły stać się częścią biskupiańskiej społeczności.
■
Rozmowę z Krzysztofem Polowczykiem, dudziarzem, skrzypkiem, tancerzem, animatorem i wieloletnim kierownikiem Biskupiańskiego Zespołu Regionalnego z Domachowa i okolic przeprowadziła Martyna Żurek, śpiewaczka i skrzypaczka Kapeli Koźlarskiej Adama Kaisera, tancerka Regionalnego Zespołu Wesele Przyprostyńskie.
■
Melodie w audycji:
– „Kłaniany”, wyk. Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane
– „Runda” – tradycyjna kolejność tańców tańczonych na Biskupiźnie, wyk. Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane
– przodek „Pojmij mnie Jasiu”, wyk. Anna Chuda i Beata Kabała – śpiew, Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane
– przodek „Po Szczepanie Sadowskim”, wyk. Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane
– pastorałka „Poprzez wieś”, wyk. Anna Chuda i Beata Kabała – śpiew, Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane
– wiwat, wyk. Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane
– „Weksel /zmieniany/”, wyk. Krzysztof Polowczyk – dudy wielkopolskie, Małgorzata Szymankiewicz – skrzypce podwiązane
■
Realizacja podkastu: Martyna Żurek
Mastering: Adam Mart
■
Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Fot. Piotr Baczewski

Opowieść o fontannach, czyli nabożeństwach domowych w okresie Wielkiego Postu. O wadze zbiorowości we wspólnym rozważaniu Męki Pańskiej.

Pocztówkę dźwiękową przesłała Joanna Turek – Kurpianka z Wolkowych, śpiewaczka tradycyjna w grupach Śpiewu Przyczyna oraz Ćerepetky. Prezeska Fundacji Kurpiowski Nurt Tradycji działającej na rzecz kultury i turystyki regionu. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów poświęconych dziedzictwu wsi – festiwalu Kurpiowski Tabor oraz płyty pt. „Pastorałki z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”.

Pieśni wykonała grupa Śpiewu Przyczyna – trio Kurpianek praktykujących z zachwytem tradycyjny repertuar pieśniarski miejsca swojego pochodzenia – Puszczy Zielonej. Wspólny śpiew to dla nich nośnik tożsamości i ważna opowieść o korzeniach, ale też forma wyrazu artystycznego. Grupę tworzą Joanna Turek z Wolkowych, Maria Weronika Kmoch z Jednorożca i Magdalena Samsel z Cyku – uczennice wiejskich śpiewaczek, depozytariuszek najdawniejszego kurpiowskiego repertuaru, takich jak Zofia Warych. Dziewczyny czerpią również z repertuaru wybitnej grupy „Bandysionki” oraz z najstarszych nagrań archiwalnych, głównie z lat 50. i 60.
Audycja bazuje na zapisach z dzieła „Puszcza Kurpiowska w pieśni” autorstwa ks. Władysława Skierkowskiego.

Pieśni użyte w audycji:
w wykonaniu trio Śpiewu Przyczyna, nagr. 2025
– „Zbliżam sia k'Tobzie”, wyk. mieszkańcy Długiego, Bandyś i Czarni, nagr. lata 90. z płyty „Jest drabina do nieba”, wyd. In Crudo,
– „Jezu z niłości na krzyzu rozpsianty”, wyk. śpiewaczki ze wsi Bandysie z parafii Czarnia, nagr. z koncertu pieśni pasyjnych „Klęcząc w ogrójcu” (14 kwietnia 2014), prod. Polskie Radio,
– „Jest drabzina do nieba”, wyk. mieszkańcy Długiego, Bandyś i Czarni, nagr. lata 90. z płyty „Jest drabina do nieba” wyd. In Crudo.

Realizacja: Joanna Turek
Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Fot. Agnieszka Zielewicz, na licencji CC BY 4.0, via Wikimedia Commons

Szybki powolniak to oksymoron czy jedyna właściwa opcja? Kiedy tańczyło się powolniaka? O tym, skąd wzięła się nazwa powolniak, jak się go tańczy, o zmiennym metrum oraz poszukiwaniach repertuarowych opowiedzą Joanna Turek i Marcin Drabik.

Pocztówkę dźwiękową przesłała Joanna Turek – Kurpianka z Wolkowych, śpiewaczka tradycyjna w grupach Śpiewu Przyczyna oraz Ćerepetky. Prezeska Fundacji Kurpiowski Nurt Tradycji działającej na rzecz kultury i turystyki regionu. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów poświęconych dziedzictwu wsi – festiwalu Kurpiowski Tabor oraz płyty pt. „Pastorałki z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”.

Gra i rozmawia Marcin Drabik – zawodowy skrzypek. Współpracuje od wielu lat z Haliną Mlynkovą, Izabelą Szafrańską, nagrywał płyty m.in. z Grzegorzem Turnauem. Jest dwukrotnym laureatem głównej nagrody „Baszta” na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków w Kazimierzu nad Wisłą, dwukrotnym laureatem pierwszego miejsca w kategorii Mistrz-Uczeń na tym samym festiwalu, zdobywcą Złotych Gęśli od Polskiego Radia oraz dwukrotnym laureatem Grand Prix na festiwalu Polskiego Radia „Nowa Tradycja”. Od prezesa Związku Kurpiów otrzymał prestiżową w regionie nagrodę „Kurpika.” Od wielu lat prowadzi autorską naukę gry na skrzypcach muzyki tradycyjnej tego regionu.

Melodie w audycji:
w wykonaniu Marcina Drabika (skrzypce) i Tomasza Kędry (bębenek obręczowy)
– powolniak „Wół nie jadł”
– powolniak „Dla młodych”
– powolniak „Cygan”
– powolniaki ze zbiorów ks. Władysława Skierkowskiego „Puszcza Kurpiowska w pieśni”
– powolniak „Dla starych”

Realizacja: Joanna Turek

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Czy las to dobre miejsce do śpiewania? Czy współczesne uszy są przyzwyczajone do dawnych skal muzycznych? Za czym tęsknią Kurpie? Apokopy, melizmaty i niepokój, czyli kilka słów o kurpiowskich pieśniach leśnych.

Weronika Zyśk – ur. 1953, Kurpianka z Krysiak w gminie Myszyniec, od 50 lat mieszkająca w Wolkowych, w tej samej gminie, w powiecie ostrołęckim, w województwie mazowieckim. Śpiewaczka tradycyjna, gawędziarka, wszechstronnie utalentowana twórczyni ludowa tworząca rękodzieło, m.in. stroje kurpiowskie. Praktykuje repertuar, którego nauczyła się od swojej mamy i ciotki.

Pocztówkę zrealizowała:
Joanna Turek – ur. 1994, Kurpianka z Wolkowych, śpiewaczka tradycyjna w grupach Śpiewu Przyczyna oraz Ćerepetky. Prezeska Fundacji Kurpiowski Nurt Tradycji, działającej na rzecz kultury i turystyki regionu. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów poświęconych dziedzictwu wsi – festiwalu Kurpiowski Tabor oraz płyty pt. „Pastorałki z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”.

Pieśni w audycji:
– „Siwy koń zarzał”, wyk. Weronika Zyśk
– „A na boru sosna”, wyk. Weronika Zyśk
Nagrania pieśni zostały zrealizowane podczas otwartego spotkania śpiewaczego z mistrzynią Weroniką Zyśk poświęconego pieśniom leśnym, 25 lipca 2024 r. w Rezerwacie przyrody Czarnia. Spotkanie było częścią wydarzenia Wikipedia na Kurpiowszczyźnie.
Realizacja nagrań: Bartosz Zebrowski, licencja: CC BY 4.0, via Wikimedia Commons

Mastering: Adam Mart

Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Pogawędka dwóch rodaczek z Wolkowych na Kurpiach Zielonych. O pieśniach trampanych na
muzykach, o nauce życia przez robotę i panieńsko-kawalerskich zwyczajach.
■
Weronika Zyśk, śpiewaczka, gawędziarka i rękodzielniczka z Wolkowych, snuje żywą opowieść – o panieńskim życiu w czasach jej młodości, strojach, zwyczajach związanych z zalotami, zaręczynami i ślubem, o muzyce i pieśniach towarzyszących młodym ludziom, a także o wszystkich okazjach, przy których pojawiała się muzyka. Rozmowie towarzyszą pieśni, które uzupełniają poruszane wątki.
■
Weronika Zyśk – ur. 1953, Kurpianka z Krysiak w gminie Myszyniec, od 50 lat mieszkająca w
Wolkowych, w tej samej gminie, w powiecie ostrołęckim, w województwie mazowieckim. Śpiewaczka
tradycyjna, gawędziarka, wszechstronnie utalentowana twórczyni ludowa tworząca rękodzieło, m.in.
stroje kurpiowskie. Praktykuje repertuar, którego nauczyła się od swojej mamy i ciotki.
Audycję zrealizowała:
Joanna Turek – ur. 1994, Kurpianka z Wolkowych, śpiewaczka tradycyjna w grupach Śpiewu
Przyczyna oraz Ćerepetky. Prezeska Fundacji Kurpiowski Nurt Tradycji, działającej na rzecz kultury i
turystyki regionu. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów poświęconych dziedzictwu wsi –
festiwalu Kurpiowski Tabor oraz płyty pt. „Pastorałki z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej”.
Pieśni w audycji:
– „Dobro ja mame niała”, wyk. Weronika Zyśk
– „Na stole śklanka na psiwku psianka”, wyk. Weronika Zyśk
– „A pod Mysiańcam stoi jeglyja”, wyk. Weronika Zyśk
– „Siedam morgow niała, łojcowskiego gruntu”, wyk. Weronika Zyśk
– „Juześ sia Jasiańku, juześ sia łuciesuł”, wyk. Weronika Zyśk
Mastering: Adam Mart
Audycja została zrealizowana przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Wywiad swobodny – rozmowy o kulturze tradycyjnej” w 2025 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
■
Weronika Zyśk – śpiewaczka, gawędziarka i rękodzielniczka z Wolkowych na Kurpiach Zielonych. Fot. Joanna Turek 2025