Rozmówki wiejsko-miejskie ● Kultura wiejska ● prof. Izabella Bukraba-Rylska i Michał Nowak

Próby opisywania i prezentowania kultury wiejskiej kończą się najczęściej wepchnięciem jej w ciasny gorset upraszczających pojęć, kategorii i wyobrażeń. Autentyczność, szczerość, sielankowość, niezmienność, archaiczność, naiwność, ultrakonserwatyzm, dzikość, brutalność, zacofanie wyznaczają horyzont większości ujęć. W jaki sposób zatem oddać kulturze wiejskiej sprawiedliwość? Jak pokazywać jej swoistość bez przyprawiania upiększającej, infantylizującej bądź brutalizującej gęby?
●
Rozmowa z prof. Izabellą Bukraba-Rylską – socjolożką z Collegium Civitas.
Prowadzi Michał Nowak – dziennikarz radiowej Dwójki, filozof, klarnecista.
●
Rozmówki wiejsko-miejskie to cykl spotkań w Ambasadzie Muzyki Tradycyjnej na warszawskim Jazdowie. Pomysłodawcą i gospodarzem Rozmówek jest Stowarzyszenie Dom Tańca.
●
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków własnych Stowarzyszenia Dom Tańca (1%)

Jesień to czas przejścia. Jeszcze prace polowe nie wykończone, a już trzeba szykować się do zimy, zabezpieczać zapasy, uszczelniać chałupy, zorganizować się na przerabianie lnu, czy wełny. Ilość czynności wydaje się niezliczona, a nie tylko wokół robót organizuje się życie wsi. Są Zaduszki, obraz chodzi od domu do domu, na tygodniu po domach robótki ręczne często ze śpiewem, przy niedzieli chce się potańczyć, są andrzejkowe wróżby i adwentowy czas zadumy i modlitwy • O tym jak to jesienią bywało opowiada Marią Siwiec, śpiewaczka z Gałek k. Rusinowa. Rozmowę przeprowadziły Katarzyna Rosik i Marta Domachowska • Pieśni wykonały Marii Siwiec i jej uczennice – Marty Domachowskiej, Katarzyny Rosik i Katarzyny Zedel

Andrzejki to nie jedyny wieczór mocy w ludowym kalendarzu. Rolnicy planujący prace polowe sięgali po praktyki magiczne, w tym wróżebne w przełomowe wigilie: św. Łucji, Bożego Narodzenia i Sylwestra • O zwyczajach katarzynkowych i andrzejkowych opowiada Marta DOmachowska • Więcej na muzykatradycyjna.pl

W październiku nakładem wydawnictwa Prószyński Media Sp. z o.o. ukazała się książka Andrzeja Bieńkowskiego pt. „Trzymałem węża w garści. Śladami muzykantów”. Marta Domachowska rozmawia z autorem o wiejskich i miejskich perypetiach malarza dokumentującego świat muzyki tradycyjnej oraz o okolicznościach powstania książki.

Na relacje między kulturą ustną a kulturą piśmienną można spoglądać trojako. Po pierwsze, można podkreślać związki, doszukując się ciągłości między mową a pismem. Po drugie, można skupić się na różnicach, które sugerują odrębność tych dwóch form kultury, co nie wyklucza jednakże dialogu między nimi. Po trzecie wreszcie, można je sobie przeciwstawić, skłaniając się ku tezie o przekształcaniu, przeinaczaniu, zafałszowywaniu lub wręcz unicestwianiu kultury ustnej przez piśmienną. Te rozstrzygnięcia są decydujące dla tego, w jaki sposób będziemy patrzyli na praktykę utrwalania, zachowywania, kolekcjonowania i prezentowania wytworów kultury wiejskiej we współczesnym świecie
●
Rozmowa z prof. Przemysławem Czaplińskim – historykiem literatury Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Prowadzi Michał Nowak – dziennikarz radiowej Dwójki, filozof, klarnecista.
●
Rozmówki wiejsko-miejskie to cykl spotkań w Ambasadzie Muzyki Tradycyjnej na warszawskim Jazdowie. Pomysłodawcą i gospodarzem Rozmówek jest Stowarzyszenie Dom Tańca.
●
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków własnych Stowarzyszenia Dom Tańca (1%)

Obserwując zmiany w sposobie żegnania zmarłych – od miejsca pożegnania po środowisko dźwiękowe – można odnieść wrażenie, że organizatorzy współczesnych pogrzebów w Polsce starają się zminimalizować ryzyko spontanicznego wybuchu emocji. Nie ma miejsca na płacz, głośną skargę bliskich. Tymczasem dawniej w kulturze wiejskiej w Polsce, tak jak wszędzie, istniały formy wspólnotowego przeżywania, które dawały przestrzeń na rozpacz w obliczu śmierci i w innych sytuacjach granicznych. Lamenty rodziny i głośny płacz były ważnym elementem obrzędów. Opłakiwanie straty jest też niezbędną częścią przeżywania żałoby.

O zwyczajach pogrzebowych w Łęczyckiem opowiadają śpiewacy i śpiewaczki, którzy osobiście przewodzili tym obrzędom. Obecnie wiele elementów, które charakteryzowały niegdysiejszy pogrzeb, zanikło. Melodie i styl śpiewu zależny jest od wsi, lecz istnieje pewien wspólny porządek obrzędu. Rozmówcy dzielą się swoim doświadczeniem, pieśniami, przeżyciami i przemyśleniami. Do dziś jedynie śpiewacy z Ruszkowa Pierwszego czynnie biorą udział w obrzędach pogrzebowych oraz (skróconym do jednego wieczoru) czuwaniu przy zmarłym • Rozmowy ze śpiewakami i śpiewaczkami przeprowadziły Joanna Skowrońska i Joanna Gancarczyk, śpiewaczki i badaczki Łęczyckiego. Rozmowę z Mirosławem Dworczakiem przeprowadziła Ewa Grochowska – filozofka, śpiewaczka • Więcej na: akademiakolberga.pl, muzykatradycyjna.pl

Dla naszych przodków śmierć stanowiła oczywisty element życia. Byli z nią bardziej oswojeni niż współczesny człowiek. Wiele osób umierało młodo, nie dożywając czterdziestu lat, umierały dzieci i kilkudniowe niemowlęta. Choroby zbierały śmiertelne żniwo. Człowiek obserwował i uczestniczył w pochówkach, doświadczał wielkiego smutku, utraty, żałoby. Z drugiej strony wierzył, że śmierć – najbardziej zagadkowy i niewyjaśniony obrzęd przejścia, prowadzi do znalezienia się duszy w innym, prawdopodobnie lepszym świecie. • W wersji audio artykułu wykorzystano nagranie pieśni pogrzebowej „O, Boże, moj Boże” śpiewaną przez mieszkanki wsi Kożyno (gm. Bielsk Podlaski): Nina Wawrzeniuk, Olga Wawrzeniuk, Anna Kościuczuk, Maria Denisiuk. Nagranie z archiwum Stowarzyszenia Dziedzictwo Podlasia

W namyśle nad składowymi muzyki, sposoby organizacji pracy i posługiwania się ciałem z nimi związane wydają się wysuwać na pierwszy plan albo przynajmniej jeden z pierwszych planów. Na początek przychodzą na myśl narzędzia i czynności wymagające w sposób konieczny rytmizacji wykonywanych sekwencji czynności. Właśnie w rytmicznie uporządkowanym użyciu ciała można widzieć zaczątki wszelkiego rytmu muzycznego.

Zapraszamy na pierwszy podkast z cyklu Rozmówki wiejsko-miejskie.
●
Autentyczność jest w nowoczesnym świecie tyleż pożądana, co kłopotliwa. Napędza podróżników i kolekcjonerów, mirażami jej doświadczenia kusi nas reklama. W świecie sztuki łączy się z obietnicą pozbawionej ironii bezpośredniości i głębi, szczerości i źródłowości. Jej rozpoznanie w równym stopniu buduje jednak wspólnotę ludzi podobnie czujących i myślących, co wywołuje niezgodę wszystkich czujących i myślących inaczej. Czy zatem warto spoglądać na świat kultury wiejskiej przez pryzmat autentyczności?
●
Rozmowa z prof. Ewą Klekot — antropolożką kultury, doktor nauk o sztuce.
Prowadzi Michał Nowak — dziennikarz radiowej Dwójki, filozof, klarnecista.
●
Rozmówki wiejsko-miejskie to cykl spotkań w Ambasadzie Muzyki Tradycyjnej na warszawskim Jazdowie. Pomysłodawcą i gospodarzem Rozmówek jest Stowarzyszenie Dom Tańca.
●
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków własnych Stowarzyszenia Dom Tańca (1%)